Nekoliko rečenica o slikarstvu

Slikarstvo je umjetnički izraz ideja i emocija sa određenim estetskim kvalitetima u dvodimenzonalnom likovnom jeziku. Elementi slikarstva kao što su linija, oblici, boja, tonovi i tekstura, se koriste na različite načine kako bi se proizveo osjećaj volumena, mase, prostora, pokreta i svjetlosti na ravnoj površini.[1] Oni se takođe kombinuju likovnim izrazom u cilju postizanja predstave stvarnih ili nestvarnih fenomena, naracije ili sasvim apstraktnih vizuelnih odnosa. Odluka umjetnika da koristi određeni slikarski medij, temperu, fresko, ulje, akril, akvarel ili druge u vodi rastvorive boje, mastila, gvaš, enkaustiku, kazeinsku temperu kao i odabir određene podloge, zida, platna, drvene ploče, stakla, minijature, iluminacije rukopisa, ili bilo koje druge savremene slikarske podloge, se zasniva na njihovim čulnim kvalitetima i mogućnosti izraza, ali i ograničenjima odabranih opcija ili njihovih kombinacija. Izbor medija i forme, i na kraju vlastito stvaralačko umjeće umjetnika, daju kao konačni rezultat jedinstveno slikarsko djelo.

Predstavljanje prirode, predmetno ili figurativno slikarstvo; (mrtva priroda, pejzaž, portret, akt, itd.), nastaje kombinovanjem slikarskih elemenata, podređujući ih prirodnim zakonima oblika i forme.

Nepredmetno ili apstraktno slikarstvo je vezano za subjektivno i emotivno umjetničko izražavanje, koje ne teži predstavljanju stvarnosti, nego stvaranju novih stvarnosti. Apstraktni slikar izražava svoje ideje slobodnim korišćenjem osnovnih elemenata. Unošenje geometrijskih oblika u apstraktno slikarstvo vezano je za racionalno nepredmetno umjetničko izražavanje.[2]

S tehničke strane, slikanje je postupak nanošenja mješavine pigmenta i ljepka (veziva) na podlogu. Sa umjetničke strane, slikanje je umjetničko izražavanje ideja, koncepcija, uz pomoć likovnih elemenata, odnosno dizajna kompozicije, koji se realizuje preko preliminarnih studija, ili u praistorisjkom, modernom i savremenom slikarstvu, često direktnim pristupom, bez preliminarnih studija, gdje se slikar vodi intuicijom i svojim sposobnostima za rješavanja problema kompozicije s ciljem postizanja estetskog doživljaja zamišljene ideje.

Podloga za sliku, može biti zid (u praistorijsko vrijeme su to bile stijene pećina iz praktičnih razloga), papir, platno, drvena tabla (ikone vizantijskog slikarstva kao primjer), staklo (vitraži u katedralama), ili bilo koja od modernih i savremenih podloga. U modernom i savremenom slikarstvu podloga se tretira kao sastavni dio kompozicije slike, odnosno podloga se bira po kvalitativnim svojstvima materijala, negovim mogućnostima i ograničenjima.

Ranije tradicije kulture – plemena, religije, umjetnička zanatska udruženja, kraljevski dvorovi i države – su držale pod kontrolom umjetničke zanate, formu, ikonografiju i teme slikarstva, određujući njegovu funkciju, zavisno da li se radilo o ritualnom, pobožnom, dekorativnom, obrazovnom ili slikarstvu prosto namjenjenom zabavi. Slikari su zapošljavljani zbog svog umjeća da uspješno izvrše namjenjene zadatke a ne zbog svoje stvaralačke ličnosti. Shvatanje umjetnika kao stvaraoca se razvilo kasnije u doba renesanse. Istaknuti slikari su tada izjednačili svoj status sa naučnicima i intelektualcima i počeli su da potpisuju svoja djela, slobodno odlučuju o dizajnu kompozicije, a nerijetko i ikonografiju i temu koja će biti predstavljena na slici. Odnos sa mecenama i raznim pokroviteljima se značajno poboljšao a ponekad se pretvarao i u prijateljatvo.

Međutim, u 19. vijeku, umjetnici su počeli da gube vjekovima osigurano pokroviteljstvo crkve i kraljevskih dvorova. Neki su pokušali da riješe problem praveći izložbe u privatnim prostorima i ateljeima naplaćujući ulaznice zainteresovanoj publici, dok su drugi krenuli da prave putujuće izložbe. Tržišna ekonomija uslovljena industrijskom revolucijom i zasnovana na reklamnoj prodaji proizvoda uticala je i na umjetnost, što je dovelo do potrebe da se umjetnici takođe prilagode novonastaloj situaciji. Tada se pojavljuju i prve privatne galerije, odnosno privatni izložbeni prostori, čiji se vlasnici bave prodajom umjetničkih djela i reklamiranjem odabranih umjetnika. Kasnije će se pojaviti javne galerije i muzeji čijem izložbenom prostoru umjetnici pristupaju preko javnog konkursa ili stipendije. Za reklamisanje djela i umjetnika ove insititucije u početku koriste štampane medije, lokalnog i nacionalnog odjeka. U novije vrijeme tu su i elektronski mediji a tek skoro i internet. Mnogi umjetnici danas koriste internet i društvene mreže za reklamiranje i komunikaciju sa potencijalnim kupcima svojih djela, mada je i danas uticaj tradicionalnih kanala kao što su galerije i muzeji dosta, ako ne i najznačajniji za bilo kog umjetnika. Slikarska i druge vrste umjetničkih djela nije moguće uspješno cijeniti i uživati u njima preko reprodukcija, štampanih ili elektronskih, a tu je i činjenica da mnoga savremena djela nastaju specifično za određeni izložbeni prostor, tako da izvan njega gube svoj smisao.

Treba pomenuti da je danas umjetnik sasvim slobodan da stvara bez ranijih ograničenja. Ovo je početkom 20. vijeka dalo polet masovnom eksperimentisanju u slikarstvu i kao rezultat proizvelo mnoštvo slikarskih pokreta.